Преэклампсия

Мазмұны

Себептері

Диагностикасы

Емі

Болжамы

Мүмкін болатын асқынулар

Қай кезде дәрігерге қаралу тиіс

Профилактика

Преэкламсия жүкті әйелдерде 20-аптадан ( 2-3 триместрде) соң қан қысымының көтерілуі және зәрінде ақуыздың пайда болуымен сипатталатын жағдай.

Себептері:

Анық себептері әлі анықталған жоқ. Бірақ мүмкін болатын себептер қатарына жатады.

• Аутоиммунды аурулар
• Қантамырлар аурулары
• Тамақтанудың бұзылыстары
• Туқым қуалайтын аурулар

Қауіп қатер топтарына жатады:

• Бірінші рет жүкті болғанда
• Көп ұрықты жүктілік
• Семіздік
• 35 жастан асқанда
• Қант диабеті, артериальді гипертония, бүйрекауруларымен ауыратын науқастар

Симптомдары:

Әдетте әйелдер преэкламсиямен ауыратындығын сезбейді.

Преэкламсия келесі симптомдармен көрінеді:

• Қолдың және беттің/көздің ісінуі
• 1-2 күн ішінде 1 кг-дай дене салмағын қосу

Ескерту: табанның және шынтақтың жүктілік кезінде ісінуі қалыпты болы саналады.

Ауыр преэкламсия кезіндегі симптомдар:

• Тұрақты бас ауру
• Оң жақ қабырға асты аймақтың ауырсынуы. Сонымен қатар оң жақ иықтың ауырсынуын, жүрек айнумен, өттің ауырсынуымен, гастритпен, ұрықтың қимылдауымен шатастырып алмау керек.
• Тітіркендірдіштік
• Зәр шығарудың азаюы
• Жүрек айну және құсу
• Көз көрудің бұзылыстары, уақытқа байланысты көздің көрмеушілік, көз алдында майда жарық немесе дақтың көрінуі, жарыққа сезімталдылық және көрудің бұлыңдырлығы.

Диагностика

Дәрігер бірініші жарлы қарап тексеру жүргізеді, сытрқа көрінетін белгілерді анықтау үшін.

• Қан қысымының жоғарлауы, әдетте 140/90 мм.сын.бағ-тан жоғары
• Қол мен беттің ісінуі
• Артық салмақ қосуы

Екіншілік тексеруге қан және зәр анализдерін қарау. Мынадай өзгерістер анықталуы мүмкін.

• Зәрде ақуыз пайда болуы (протеинурия)

• Бауыр ферменттерінің жоғарлауы
• Тромбоциттердің 100,000 –ден төмендеуі.

Қосымша тексеру әдістеріне жатады:

• Қанның ұю жылдамдығын тексеру.
• Баланың денсаулығын мониторингтеу.

УДЗ және басқада тексерулердің нәтижесінде дәрігер жүкті әйелге жұғыл босану керек немесе керек еместігін айта алады.

Басында төмен қан қысымын тіркелген кейін, көтеріліп кеткен жүкті әйелдерде преэкламсияның басқа белгілерің өткізіп алмау керек.

Емі:

Преэкламсияның негізгі емі – жүктілікті үзу болып табылады.

Егер жүктіліктің мерзімі 37 апта немесе одан жоғары болса, дәрігер преэкламсияны өршітпей жедел босануды талап етуі мүмкін. Сізге босануды стимулдеуші дәрі-дәрмектерді тағайындайды немесе Кесар тілігі отасын жүргізеді.

Егер ұрық толық жетілмеген және преэкламсияның жеңіл дәрежесі болса жүкті әйелге ұрықтың дүниеге бейімделуге қабілетті жағдайға жеткенше үй жағдайында ем жүргізіледі. Сонымен қатар дәрігер сізге келесілерді тағайындайды:

• Төсек режим, көп жағдайда сол жақ бүйір бетімен
• Жетерліктей суды қабылдау
• Ас мәзірінде тұзды аз қабылдау
• Дәрігерге жиі тексеріліп тұру, сіздің және ұрықтың жағдайы дұрыс екендігіне көз жеткізу
• Қан қысымын тұрақтандырушы препараттарды қабылдау

Дәрілерлер ана мен баланың денсаулығын тұрақты бақылауда ұстау үшін, кейде жүкті әйелді ауруханаға жатқызады.

Стационарда келесі ем жүргізіледі:

• Ана мен баланың жағдайын мониторинг жүргізу
• Дірілдеу мен басқа да асқынулардың алдын алу үшін қан қысымын тұрақтандыратын препараттарды қабылдау.
• Ұрықтың өкпесін жедел жетілдіру үшін стероидты препараттарды тағайындау (24 аптадан соң)

Ұрық қауіпсіз кезеңде туылуы үшін сіз дәрігердің тұрақты бақылауында болуыңыз керек. Бұл келесі факторларға байланысты:

• Босанудың уақытты қаншалықты жақын қалғандығы. Сізде неғұрлым босану уақытты жақын болса, солғұрлым балаға да жақсы.
• Преэкламсияның ауырлық дәрежесі. Преэкламсияның өршуі ананың өміріне қауіпті асқынуларға әкелуі мүмкін.
• Қаншалықты бала өзін жатырда жақсы сезінеді.

Преэкламсияның ауыр дәрежесінде келесі симптомдар көрініс беретін болса, жүктілікті үзу керек:

• Зерттеу барысында ана баласын оттегімен, қанмен толық қамтамасыз етілмеген жағдайда да, оның жетілуі жақсы болса.
• 24 сағат ішінде диастолалық қан қысымы тұрақты 100 мм.сын.бағ-тан жоғары немесе 110 мм.сын.бағ-ына көтерілсе
• Бауырдың функционалды қызметін тексеруде бұзылыстар
• Өте қатты бас ауру
• Іш қуысындағы ауру сезімі
• Қалтырау немесе ақыл-естің бұзылысы
• Ананың өкпесіне сұйықтықтың жиналуы
• Тромбоциттердің төмендеуі немесе қан кетулер
• Зәр шығарудың азаюы – зәрде ақуыздың болуы немесе бүйректің дұрыс жұмыс істемеуі.

Болжамы

Преэкламсияның симптомдары босанғаннан кейін 6 аптадан соң жоғалады. Сонымен қатар босанғаннан кейін бірнеше күн бойы қан қысымы жоғарлайды.

Егер сізде преэкламсия анықталған болса, келесі жүктілік кезінде бұл қайта пайда болуы мүмкін. Бірақ қайта пайда болған преэкламсия біріншіге қарағанда жеңіл дәрежеде өтеді.

Егер сізде қан қысымы бір жүктіліктен көп кездесетін болса, онда сізде ересек жасыңызда артериалды гипертониямен ауыруыңыз мүмкін.

Мүмкін болатын асқынулар:

Сирек бірақ ауыр асқынуға жатады

• Қан кету
• Мерзімінен бұрын плацентаның ажырауы
• Бауырдың жыртылуы
• Инсульт
• Өлім

Қай кезде дәрігерге қаралу тиіс

Жүктілік кезінде преэкламсияның алғашқы белгілері пайда болғанда дәрігерге қаралу керек.

Профилактикасы

Преэкламсияның профилактикалық дәрі-дәрмектері жоқ болып табылады. Жүкті әйел пренаталді күтімді ерте кезеңнен бастап, жүктіліктің барлық кезеңінде жалғастыру керек.

Аударған: Бердібек Ағабек